نگاهی به بن‌مایه‌های تشخّص‌یافتۀ آیین‌های ازدواج در داستان‌های عامیانۀ لامرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول).

10.22034/jmzf.2022.291464.1077

چکیده

ازدواج و بن‌مایه‌های مربوط به آن در ادبیات عامیانۀ تمام سرزمین‌ها و اقلیم‌ها وجود دارد؛ اما با توجه به ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی هر منطقه، مؤلفه‌های آن تغییر می‌کند. این بن‌مایه‌ها در ادبیات عامیانۀ منطقۀ لامرد بازتاب زیادی دارد که نشان از اهمیت سنت ازدواج و آیین‌های مربوط به آن در این منطقۀ جغرافیایی دارد. پژوهندگان ضمن بررسی 83 داستان عامیانۀ منطقۀ لامرد با روش توصیفی _ تحلیلی به بن‌مایه‌های ازدواج و میزان پراکندگی هر بن‌مایه در داستان‌های عامیانۀ این جغرافیای انسانی پرداختند. از نتیجۀ تحقیق چنین برمی‌آید که 24 داستان دارای بن‌مایه‌های آیینی ازدواج است که از میان آن‌ها، بن‌مایه‌هایی چون تعیین آزمون و شروط برای ازدواج، ازدواج از طریق جست‌وجوی نشانه‌ها، سفر قهرمان قصّه برای همسریابی، مخالفت پدر یا برادر دختر با ازدواج، ازدواج انسان با غیر انسان، علاقه‌مند شدن دختر یا پسر پادشاه به فردی از طبقۀ پایین جامعه، جا‌به‌جایی عروس با دختری دیگر، انتخاب همسر با پرتاب کردن میوه و آزادی دختران در انتخاب همسر در این داستان‌ها تکرار شده است. از میان این بن‌مایه‌ها، علاقه‌مندی دختر یا پسر پادشاه به فردی از طبقۀ پایین و ازدواج انسان با غیر انسان پُربسامدترین بن‌مایه و انتخاب همسر با پرتاب میوه، کم‌‌بسامدترین بن‌مایه محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A look at the identified elements of marriage rituals in the folk tales of Lamard

نویسندگان [English]

  • ziba esmaeili 1
  • abolhasan khorramdel 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Tarbiat Dabir Shahid Rajaei University,
2 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities, Shahid Rajaei University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Marriage and related themes exist in the folk literature of all lands and regions; According to the cultural, social and climatic characteristics of each region, its components change. These themes have many reflections in the folk literature of Lamard region, which shows the importance of the marriage tradition and its related rituals in this geographical region. While examining 83 folk tales of Lamard region, the researchers analyzed the main themes of marriage and the scatter rate each theme in the folk stories of this human geography. From the results of the research, it appears that 24 stories have ritual themes of marriage, among them, themes such as defining the test and conditions for marriage, marriage by searching for signs, the journey of the hero of the story to find a wife, the opposition of the girl's father or brother to marriage, marriage Human with non-human, the king's daughter or son becoming interested in a person from the lower class of society, the exchange of a bride with another girl, choosing a wife by throwing fruit, and the freedom of girls in choosing a husband have been repeated in these stories. Among these themes, the king's daughter or son's interest in a person from the lower class and the marriage of a human with a non-human are the most frequent themes, and choosing a spouse by throwing fruit is considered the least frequent themes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • folk tale
  • Lamard
  • theme
  • marriage
  1. کتاب‌شناسی

    کتاب‌ها

    1. بتلهایم، برونو (1381)، افسون افسانهها، مترجم اختر شریعت‌زاده، تهران: هرمس.
    2. پاینده، حسین (1393)، داستان کوتاه در ایران، ج 2، تهران: انتشارات نیلوفر.
    3. داد، سیما (1375)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ دوم، تهران: مروارید.
    4. روح‌الامینی، محمود (1377)، نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی، تهران: آگاه.
    5. سلدن، رامان (1368)، راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، مترجم عباس مخبر، تهران: انتشارات طرح نو.
    6. عسکری، جواد و نوبخت، رضا (1390)، داستان‌های عامیانۀ پس‌کرانه‌های خلیج فارس (لامرد)، قم: عطش.
    7. فرای، نورتروپ (1384)، صحیفه‌های زمینی، ترجمۀ هوشنگ رهنما، تهران: هرمس.
    8. فلکی، محمود (1382)، روایت داستان (تئوری‌های پایه‌ای داستان‌نویسی)، تهران: نشر بازتاب نگار.
    9. کمپبل، جوزف (1387)، قهرمان هزارچهره، مترجم شادی خسرو پناه، چاپ سوم، مشهد: گل آفتاب.
    10. مقدادی، بهرام (1378)، فرهنگ و اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، تهران: فکر روز.
    11. میر صادقی، جمال (1394)، چگونه می‌توان داستان‌نویس شد، تهران: انتشارات سخن.

    مقاله‌ها

    1. آیدنلو، سجاد (1387)، «چندین بنمایه و آیین مهم ازدواج در ادب فارسی/ با ذکر نمونههای تطبیقی»، مجلّۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، س 41، ش 1، صص 1-23.
    2. بیات، حسین (1389)، «محوریت زنان در قصّههای عامیانه (تحلیل افسانهها به‌مثابۀ رؤیاهای جمعی زنان)»، فصل‌نامۀ علمی پژوهشی نقد ادبی، سال 3، شمارۀ 11 و 12، صص 87-115.
    3. پارسا نسب، محمد (1388)، «بن‌مایه: تعاریف، گونه‌ها، کارکردها و ...»، فصل‌نامۀ نقد ادبی، دورۀ 2، شمارۀ 5، صص 7-40.
    4. جعفرپور، میلاد (1389)، «بررسی سبک و گونه‌های ازدواج در سمک عیار (مقایسۀ برخی گزاره‌ها با رویکرد فمینستی)»، فصل‌نامۀ نقد ادبی، مرکز تحقیقات زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس، سال سوم، شمارۀ 11، صص 143-170.
    5. حیدری، علی و حدّادیان، سمیّه و صحرایی، قاسم (1398)، «بررسی و تحلیل قصّه‌های حیوان داماد»، مجلّۀ مطالعات ادبیات کودک، دانشگاه شیراز، سال دهم، شمارۀ اول (پیاپی 19).
    6. صادقی، محسن (1395)، «بازنمایی اسطوره حیوان داماد در حکایتی صوفیانه»، فصل‌نامۀ علمی پژوهشی نقد ادبی، سال نهم، شمارۀ 35، صص 165-183.