تحلیل نمودهای تعالی و تباهی شخصیت در اشعار اخوان ثالث بر اساس نظریۀ اریک فروم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران (نویسندۀ مسئول).

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

چکیده

تحلیل و بررسی شخصیت و نمودهای تعالی و تباهی بر پایۀ روان‌شناسی، یکی از حوزه‌های بینامتنی است که بسیار مورد توجه تحلیل‌گران ادبی قرارگرفته است. اساسی‌ترین و مهم‌ترین نکته در این تحلیل‌ها، بیان جلوه‌های تعالی و تباهی و اشکال گوناگون آن‌ها در شعر شاعران است. در این مقاله ـ که به روش تحلیلی – توصیفی انجام‌شده است ـ دو مقولۀ تعالی و تباهی در اشعار مهدی اخوان ثالث، بر اساس نظریۀ روانکاوی اریک فروم بررسی‌شده است. اریک فروم، عقیده دارد که عشق و ابعاد آن یکی از اصلی‌ترین نمودهای تعالی و خشونت، شکست، تنهایی، خفقان و ناامیدی از نشانه‌های تباهی شخصیت است؛ بنابراین نظریۀ مقولات مذکور در اشعار این شاعر بررسی‌شده است. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش بیانگر آن است که اخوان ثالث در اندیشه‌ورزی‌های خود به مقولۀ تباهی و نمودهای آن (ازجمله مرگ) توجه بیشتری داشته است و با توجه به نوع شخصیت و زندگی‌ شاعر، این مسئله در اشعار وی جلوه‌های بیشتری داشته است. مقولۀ تعالی در شعر اخوان ثالث، تنها با تجلیات عشق (عشق به انسان، عشق آرمانی، عشق به وطن) نمود پیداکرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the manifestations of transcendence and personality destruction in the poems of Akhavan Sales based on the theory of Erich Fromm

نویسندگان [English]

  • ali khooshechin 1
  • koros karimpasandi 2
  • naeeme Kia lashaki 3
  • vagiheh torkamani baranoozi 3
1 PhD Student in Persian Language and Literature, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran (Corresponding Author).
3 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran
چکیده [English]

     Analysis of personality and manifestations of excellence and destruction based on psychology is one of the intertextual fields that has been highly regarded by literary analysts. The most basic and important point in these analyzes is to express the manifestations of excellence and destruction and their various forms in the poetry of poets. In this article, which has been done analytically-descriptively, the two categories of excellence and destruction in the poems of Mehdi Akhavan Sales have been studied based on Erich Fromm's psychoanalytic theory. Erich Fromm believes that love and its dimensions are one of the main manifestations of excellence and violence, failure, loneliness, suffocation and despair are the signs of personality destruction; therefore, the theory of the mentioned categories has been studied in the poems of this poet. The results obtained from this study indicate that Akhavan Sales has paid more attention to the category of destruction and its manifestations (including death) in his ideology. Considering the type of personality and lifestyle of the poet, this issue has had more effects in his poems. The category of transcendence in the poetry of Akhavan Sales has appeared only with the manifestations of love (love for man, ideal love, love for the homeland).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Akhavan Sales
  • Poetry Court
  • Excellence
  1. کتاب‌شناسی

    کتاب‌ها

    1. اخوان ثالث، مهدی (1363)، آخر شاهنامه، تهران: مروارید.
    2. ...............، .............. (1368)، از این اوستا، تهران: مروارید.
    3. ...............،.............. (1367)، ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم، تهران: مروارید.
    4. ...............،.............. (1372)، سه کتاب (در حیاط کوچک پاییز در زندان زندگی می‌گوید اما باید زیست، دوزخ اما سرد)، تهران: زمستان.
    5. ..............،............. (1383)، ارغنون، تهران: مروارید.
    6. ............، ............ (1386)، زمستان، تهران: زمستان.
    7. ...............،........... (1362)، از این اوستا، چاپ ششم، تهران: مروارید.
    8. بهفر، مهری (1386)، عشق در گذرگاه‌های شبزده، تهران: هیرمند.
    9. حقوقی، محمد (1371)، شعر زمان ما (اخوان ثالث)، تهران: نگاه.
    10. سیاسی، علی‌اکبر (1374)، نظریه‌های شخصیت، تهران: دانشگاه تهران.
    11. شاملو، سعید (1381)، مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان‌شناسی شخصیت، تهران: انتشارات رشد.
    12. شمس لنگرودی، محمد (1387)، تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد دوم، تهران: مرکز.
    13. شولتز، دوان (1378)، نظریات شخصیت، ترجمۀ یوسف کرمی و دیگران، تهران: انتشارات ارسباران.
    14. صنعتی، محمد (1380)، تحلیل‌های روان‌شناختی در ادبیات و هنر، مجموعه مقالات، تهران: مرکز.
    15. فروم، اریک (1357)، سیمای راستین انسان، ترجمۀ مجید کشاورز، تهران: کارگر.
    16. ..........،......... (1366)، هنر عشق ورزیدن، ترجمۀ پوری سلطانی، تهران: مروارید.
    17. ..........،........... (1398)، آناتومی ویران‌سازی انسان، ترجمۀ احمد صبوری، تهران: آشیان.
    18. قاسم‌زاده، محمد؛ دریایی، سحر (1370)، ناگه غروب کدامین ستاره، تهران: بزرگمهر.
    19. کاخی، مرتضی (1379)، باغ بی‌برگی، تهران: زمستان.
    20. محمدی‌ آملی، محمدرضا (1380)، آواز چگور؛ زندگی و شعر مهدی اخوان ثالث (م.امید)، تهران: ثالث.
    21. معتمدی، غلامحسین (1372)، انسان و مرگ، تهران: مرکز.
    22. نوردبی، ورتون؛ هال، کالوین (1377)، راهنمای زندگی‌نامه و نظریه‌های روا‌‌ن‌شناسان بزرگ، ترجمۀ احمد به‌پژوه؛ رمضان دولتی، تهران: انتشارات تربیت.
    23. یاوری، حورا (1374)، روانکاوی و ادبیات (دو متن؛ دو انسان؛ دو جهان)، تهران: ایران.
    24. یوسفی، غلامحسین (1371)، چشمۀ روشن، تهران: علمی.

    مقاله‌ها

    1. صادقی، معصومه، (1398) «بازتاب رئالیسم در اشعار مهدی اخوان ثالث»، دو فصلنامۀ شفای دل، سال دوم، شمارۀ چهارم، صص 123-141.