مطالعۀ تطبیقی دوگانۀ نیکی و بدی در امثال و حکم فارسی و کُردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران (نویسنده مسئول).

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

قرابت­ها و زمینه­های فرهنگی مشترک میان فارسی‌زبانان و کُردی‌زبانان و تجربیات مشترک و ممتدّ تاریخی آن‌ها، سبب پدید ­آمدن سرمایه­های مشترک فرهنگی شده ­است. از بارزترین این سرمایه­ها، ضرب­المثل­های رایج در این دو زبان است. بر این اساس نگارندگان در پژوهش حاضر به بررسی امثال و حکم فارسی و کُردی از منظر دوگانۀ نیکی و بدی پرداخته­اند. روش پژوهش تحلیلی- تطبیقی است و به اسناد و منابع کتابخانه­ای اتکا­ دارد. در این جستار صرفاً مثل­هایی آمده ­است که در زبان کردی یا در زبان فارسی معادل متناظر دارند و در کنار هم زوج­مثل هستند. نتایج این مطالعه اهمیت نیکی و بدی در فرهنگ فارسی و کردی و مشابهت بسیار امثال و حکم رایج در میان مردمان این دو زبان را نشان ­می­دهد. طبق بررسی، در جامعۀ آماری تحقیق، یعنی کل ضرب­المثل­های مضبوط در منابع مورد استفاده، از میان 52 زوج‌مثلِ مرتبط با دوگانۀ نیکی و بدی تنها 14 مورد از منظر سطح زبان و شیوۀ بیان متفاوت­ بودند و مابقی یا کاملاً یکسان یا مشابه هم بودند. همچنین مفاهیم بدی و نیکی در هر دو زبان مانند هم مورد سرزنش و نکوهش یا دارای ارزش تلقی ­شده‏اند. غالب امثال مورد بررسی در مرتبۀ نخست، ریشه‏ در تعالیم مشترک اسلامی و مذهبی دارند و در مرتبۀ بعدی از سنت­ها و باورهای اصیل کردی­زبانان و فارسی­زبانان نشئت ­می­گیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A dual comparative study of good and evil in Persian and Kurdish proverbs

نویسندگان [English]

  • Mohammad reza Abedi 1
  • Mohammad Mahdipour 2
  • forsat lefti reza 3
1 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Tabriz, Tabriz, Iran (Corresponding Author).
2 Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
3 PhD student in Persian language and literature, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

     The common cultural similarities and contexts between Persian speakers and Kurdish speakers and their common and continuous historical experiences have led to the emergence of common cultural capitals. One of the most obvious types of these capitals is the common proverbs in these two languages. Accordingly, the authors in the present study have studied Persian and Kurdish proverbs from the dual perspective of good and evil. The research method is analytical-comparative and relies on library documents and resources. In this article, there are only examples that have equivalents in Kurdish or Persian and they are similar to each other. The results of this study show the importance of good and bad in Persian and Kurdish culture and the similarity of many common proverbs among the people of these two languages. According to this study, in the statistical population of the study, which is the total number of proverbs in the sources used, out of 52 pairs related to the duality of good and evil, only 14 were different in terms of language level and expression, and the rest were either exactly the same or They were similar. Also, the concepts of good and evil in both languages are considered as reprehensible or valuable. Most of the proverbs studied are primarily rooted in common Islamic and religious teachings, and secondly are rooted in the original traditions and beliefs of Kurdish-speakers and Persian-speakers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Proverbs
  • Persian
  • Kurdish
  • Identical
  • Similar
  • Different
  • Contrast
  1. کتاب‌شناسی

    کتاب‌ها

    1. اوحدی ­مراغه‏ای، رکن‏الدین (1394)، مثنوی جام جم، تهران: آماره.
    2. بیهقی، ابوالفضل (1375)، تاریخ بیهقی، تصحیح علی­اکبر ­فیاض، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
    3. پارسا، احمد (1388)، تأثیر‌پذیری شاعران کرد ایران و عراق از حافظ‌‌شیرازی، چاپ اول، تهران: موسسه متن
    4. جامی، عبدالرحمن (1378)، هفت‌اورنگ، به تصحیح علیشاه، تهران: اهورا.
    5. خیام، عمر ابن ­ابراهیم (1388)، رباعیات عمر خیام، از نسخۀ محمدعلی ­فروغی، قم: نگاران قلم.
    6. دهخدا، علی‏اکبر (1329)، امثال، تهران: امیرکبیر.
    7. ..........، ............... (1326)، چرند و پرند، تهران: کانون معرفت.
    8. دشتی، محمد (1383)، ترجمۀ نهج­البلاغه، چاپ بیست­وچهار، قم: مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین.
    9. راوندی، قطب‌الدین سعید (1368)، قصص­الانبیاء، مشهد، آستان قدس ­رضوی.
    10. سعدی، شیخ مصلح­الدین (1387)، کلیات­ سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، چاپ دوم، تهران: انتشارات پیمان.
    11. سنایی ­غزنوی، ابوالمجد مجدود (1341)، دیوان سنایی غزنوی، تهران: ابن‌سینا.
    12. العسکری، أبی­هلال الحسن­ بن­ عبدالله (۱۴۰۸ هجریه)، جمهرة الأمثال، جزء الاول، الطبعة الأولى، بیروت: دارالکتب­ العلمیه.
    13. عطار، محمد بن ‌ابراهیم (1390)، تذکره الاولیاء، تهران: پیامبر.
    14. فتاحی قاضی، قادر (1375)، امثال و حکم کُردی (بخش دوم)، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
    15. ...................، ......... (1364)، امثال و حکم کُردی، تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز.
    16. فرخی ­سیستانی، علی ‌بن‌ جولوغ (1392)، دیوان، تصحیح علی عبدالرسولی، چاپ اول، تهران: انتشارات سنایی.
    17. فردوسی، حکیم ابوالقاسم (1388)، شاهنامه فردوسی، بر اساس نسخۀ چاپ مسکو، تهران، شورآفرین.
    18. قبادیانی، ناصرخسرو (1365)، دیوان، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    19. گرگانی، فخرالدین اسعد (1389)، ویس ­و ­رامین، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: هیرمند.
    20. موحه‏مه‌دی، خه‏لیل (1394)، زه‏رده‏ی ده‏م که‏ل، جلد اول و دوم، سنندج: دانشگاه کردستان، پژوهشکدۀ کردستان‌شناسی.
    21. مولانا، جلال‏الدین محمد (1312)، رباعیات مولانا، تبریز: اختر.
    22. ........، ................................. (1391)، مثنوی معنوی، تهران: آدینه سبز.
    23. میدانی، ابوالفضل (2003)، مجمع­الامثال، ج 1، تحقیق قصی­الحسین، الطبعه الاولی، بیروت: مکتبه ­الوطنیه.

     

    مقاله‌ها

    1. موسوی، مصطفی، نوح­پیشه، حمیده، سید قاسم، لیلا (1390)، «مضامین مشترک در گلستان سعدی و امثال و حکم عربی»، ادب عربی، 3 (3): 224-201.
    2. نوین، حسین (1387)، «تحلیل روان‌شناختی امثال­و­حکم فارسی»، پژوهش زبان ­و ­ادبیات فارسی 10: 108-85.