استثمارستیزی در اشعار سیمین بهبهانی با تکیه بر نظریۀ اریک فروم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌ آموختۀ دکتری رشته زبان و ادبیّات فارسی، مرکز تحقیقات زبان‌شناسی کاربردی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

2 استادیار رشته زبان و ادبیّات فارسی، مرکز تحقیقات زبان‌شناسی کاربردی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران. (نویسندۀ مسئول)

4/jshd.2021.270945.1062

چکیده

از دوران باستان تاکنون، حکومت­ها با ایجاد پایگاه و گسترش فرهنگ در خارج از سرزمین خود در پی نوعی استعمار بر انسان­ها بوده­اند. یکی از جریان­های ادبی معاصر، ادبیّات مقاومت و استثمارستیز است که شاعران در مقابل جریان­های ضدآزادگی و ستم حاکمان خودکامه مردم را به ایستادگی تشویق می­کنند. از دیدگاه فروم خودکامه­گان و استثمارگران می­توانند در تسلّط بر جامعه و انسان­ها موفّق شوند، امّا نمی‌توانند مانع ظهور واکنش در مقابل رفتار غیرانسانی خود باشند؛ بنابراین واکنش افراد جامعه می­تواند باعث فروپاشی دستگاه استثمارگران گردد. سیمین بهبهانی، از شاعران معاصر ایران، سکوت را در مقابل حکومت دیکتاتوری پهلوی جایز نمی­داند و با استفاده از اشعار خود در مقابل آنان به پا می­خیزد. هدف از این پژوهش تحلیل استثمارستیزی جامعه‌شناختی در اشعار سیمین بهبهانی با تکیه بر نظریات اریک فروم است. روش تحقیق در این جستار تحلیلی- توصیفی است. یافته­های پژوهش نشان می‌دهد که میان نظریۀ فروم و اشعار بهبهانی اشتراکات فراوانی وجود دارد. بهبهانی از مجموعۀ رستاخیز (1352) به بعد نظام پهلوی را مورد نقد قرار می­دهد. وی در اشعارش به ناهنجاری‌های حاصل از استثمار حکومت در جامعه توجّه ویژه­ای دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Anti-Exploitation in Simin Behbahani’s Poems; Based on Eric Fromm’s Theory

نویسندگان [English]

  • zahra ghanbaralibaghni 1
  • Shahin ojaq Alizad 2
1 PhD Graduate in Persian Language and Literature, Applied Linguistics Research Center, Roudehen Branch, Islamic Azad University, Roudehen, Iran.
2 Assistant Professor in Persian Language and Literature, Applied Linguistics Research Center Roudehen Branch, Islamic Azad University, Roudehen, Iran (Corresponding Author)
چکیده [English]

Since the ancient times up until now, regimes have intended to exploit humanity through establishing bases and expanding their cultures beyond their own borders. An issue in contemporary literature is resistance literature that is anti-exploitation in which poets encourage the general public to stand against anti-freedom or against their authoritarian rulers. According to Fromm, authoritarians and exploiters are able to succeed in dominating humans and communities, however, they cannot hinder emerging resistance against their inhumane behaviors; therefore, general public’s reaction can lead to the exploiters’ downfall. Simin Behbahani, as a contemporary poet, cannot be silent against Pahlavi’s dictatorship and uses her poems to stand against them. This study is an attempt to analyze sociology of exploitation in Simin Behbahani’s poems based on Eric Fromm’s theories. Methodology in this research is descriptive-analytical. The results show that there are numerous common grounds between Fromm’s theory and Behbahani’s poems. Behbahani from Resurrection (1974) onward, intends to criticize Pahlavi’s System. She has a special attention towards disorders in the community which has been caused by the regime’s exploitation.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Simin Behbahani
  • Eric Fromm
  • Anti-Exploitation
  • Sociology
  • Automaton Citizen
  • Commitment

کتابشناسی

1- قرآن، (1366)، ترجمۀ مهدی الهی قمشه‌ای، تهران: بنیاد نشر قرآن.
2- ابومحبوب، احمد، (1380)، در های و هوی باد، تهران: ثالث.
3- اقتصادی، عاطفه؛ سام خانیانی، علی اکبر، (1389)، «بازتاب برخی نابسامانی­های اجتماعی در اشعار سیمین بهبهانی»، نخستین همایش ملّی ادبیّات فارسی و پژوهش‌های میان­رشته‌ای، صص196-223.
4- بهبهانی، سیمین، (1394)، مجموعه اشعار، تهران: نگاه.
5- ...............................، (1367)، از بوته خوشبوی گلپر(گزینه اشعار)، تهران: مروارید.
6- حسین‌پور جافی، علی، (1384)، جریان­های شعری معاصر فارسی، تهران: امیرکبیر.
7- دشتی، محمّد، (1379)، ترجمۀ نهج البلاغه، قم: مشرقین.
8- دهباشی، علی، (1383)، زنی با دامنی از شعر، چاپ اوّل، تهران: نگاه.
9- زرشناس، زهره، (1379)، «واژۀ اهریمن در ادبیّات سغدی بودایی»، نامۀ فرهنگستان، شمارۀ ۱۶، صص42-51.
10- ستوده، هدایت الله، (1382)، روان‌شناسی اجتماعی، چاپ هفتم، تهران: آوای نور.
11- شهزادی، رستم، (1360)، برگردان گات­ها: پیدایش زرتشت، آمادگی زمینه برای ظهور، رسالت زرتشت، آموزش‌های زرتشت، تهران: فردوس.
12- فروم، اریک، (1394)، جامعۀ سالم، ترجمۀ اکبر تبریزی، چاپ هفتم، تهران: بهجت.
13- ...............................، (الف1388)، داشتن یا بودن، ترجمۀ اکبر تبریزی، چاپ دهم، تهران: فیروزه.
14- ...............................، (ب1388)، زبان از یاد رفته، ترجمۀ ابراهیم امانت، چاپ نهم، تهران: فیروزه.
15- ...............................، (1366)، گریز از آزادی، ترجمۀ عزت­الله فولادوند، چاپ چهارم، تهران: مروارید.
16- قنّادان، منصور و دیگران، (1376)، جامعه­شناسی مفاهیم کلیدی، چاپ دوّم، تهران: آوای نو.
17- قنبرعلی‌باغنی، زهرا؛ اوجاق علیزاده، شهین،‌ (1396)، «تفسیرکاربردی گونه­های مختلف معشوق در اشعار سیمین بهبهانی با تکیه بر نظریات اریک فروم»، فصل­نامۀ تخصّصی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیّات فارسی، دورۀ 9، شمارۀ 32، صص273-310.
18- ...............................، (1396)، «ماهیّت عشق در اشعار سیمین بهبهانی با تکیه بر دیدگاه اریک فروم»،فصل‌نامۀ علمی-پژوهشی اضاءات نقدیه، سال هفتم، شماره 26، صص111-131.
19- لک، منوچهر، (1384)، هویّت ملّی در شعر دفاع مقدّس، فصل­نامۀ مطالعات ملّی، سال ششم، شمارۀ 2، صص111-132.
20- مطهری، مرتضی، (1387)، آینده انقلاب اسلامی ایران، قم: صدرا.
21- نقیب‌زاده، احمد، (1388)، درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی، چاپ هفتم، تهران: سمت.
22- نجفی، موسی، (1376)، بنیاد فلسفه سیاسی در ایران (عصر مشروطیت)، جلد 1، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.