تصویرآفرینی بلاغی از قرآن کریم در شعر و ادب فارسی: مطالعۀ موردی اشعار سلمان هراتی

قاسم زاده ابلی, حسن; اسداللهی, خدابخش; شاد منامن, محمد رضا

doi:10.22034/jmzf.2022.325956.1107

تصویرآفرینی بلاغی از قرآن کریم در شعر و ادب فارسی: مطالعۀ موردی اشعار سلمان هراتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.

² استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. (نویسنده مسئول)

³ استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.

10.22034/jmzf.2022.325956.1107

چکیده

سلمان هراتی، از‌جمله شاعران متعهد و صاحب سبک است. بهرهگیری از تصاویر بلاغی در شعر او دارای دو خصیصۀ اقلیمی و توجه به مفاهیم قرآنی است. این رویکرد، علاوه بر نوعی نوآوری ادبی، بیانگر اصول اخلاقی و قرآنمداری سلمان است. هراتی، در تصویرآفرینی هنری، از مفاهیم قرآنی صرفاً به‌عنوان ابزار بهره نگرفته است؛ بلکه از آن، در جهت تقدس بخشیدن به شعر استفاده کرده است. به بیانی دیگر، اغلب اشعار سلمان، در حوزۀ پایداری و دفاع مقدس است و با بهرهگیری از مفاهیم قرآنی در تصویرآفرینی، علاوه بر ایجاد التذاذ ادبی، به آنها تقدس بخشیده است و دراین‌بین، تشبیه مهم‌ترین عنصر سازندة اشعار قرآنی سلمان است که در اختیار غنای عاطفه قرارگرفته است. در پژوهش حاضر به تبیین چگونگی تأثیر بلاغی قرآن کریم در اشعار سلمان هراتی پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26453894.1401.5.10.2.4

عنوان مقاله [English]

Rhetorical imagery of the Holy Quran in Persian poetry and literature: a case study of Salman Herati's poems

نویسندگان [English]

Hasan Ghasemzadehebli ¹
khodabakhsh Asadollahi ²
mohammadreza sade manamen ³

¹ PhD student of Persian language and literature, Khalkhal Branch, Islamic Azad University, Khalkhal, Iran.

² Professor of the Department of Persian Language and Literature, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran. (Author)

³ Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Khalkhal Branch, Islamic Azad University, Khalkhal, Iran.

چکیده [English]

Salman Herati is one of the committed and stylish poets. The use of rhetorical images in his poetry has two climatic characteristics and attention to Quranic concepts. This approach, in addition to a kind of literary innovation, expresses Salman's moral and Quranic principles. Herati, in creating artistic images, did not use Quranic concepts only as a tool; rather, he used them to sanctify poetry. In other words, most of Salman's poems are in the field of stability and sacred defense, and by using Quranic concepts in image creation, in addition to creating literary satire, he has given them sanctity. In the meantime, simile is the most important element of Salman's Quranic poems, which is provided by the wealth of affection. In the present research, the explanation of the rhetorical influence of the Holy Quran in the poems of Salman Herati has been discussed

کلیدواژه‌ها [English]

Holy Quran
Salman Herati
image creation
rhetorical images

مراجع

کتاب‌شناسی

کتاب‌ها
1. قرآن کریم (1387)، ترجمۀ مکارم شیرازی، انتشارات اسوه
2. آبین، حسین (1391)، تجلّی قرآن کریم در اشعار شاعران دفاع مقدّس، چاپ اوّل، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
3. براهنی، رضا (1371)، طلا در مس، تهران: انتشارات نویسنده.
4. جرجانی، عبدالقاهر (1370)، اسرار البلاغه، به کوشش جلیل تجلیل، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5. دیهیمی، سیاوش (1378)، همپای جلودار مجموعة شعر امام و حماسه، چاپ اوّل، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدّس.
6. راستگو، سید محمد (1397)، تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی، چاپ سیزدهم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
7. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1370)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: انتشارات آگه.
8. شمیسا، سیروس (1378)، بیان و معانی، تهران: نشر میترا.
9. صفا، ذبیح‌الله (۱۳6۳)، آیین سخن، چاپ دوم، تهران: انتشارات توس.
10. غلامرضایی، محمّد (1376)، سبکشناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو، چاپ اوّل، تهران: جامی.
11. کزازی، میر جلالالدین (1375)، زیباشناسی سخن پارسی، تهران: نشر ماد.
12. هراتی، سلمان (1388)، مجموعۀ کامل شعرهای سلمان هراتی، تهران: دفتر شعر جوان.
مقاله‌ها
1. صلاحی اصفهانی، سهیلا (1382)، «تجلی قرآن در ادب فارسی: نگاهی به اشعار سلمان هراتی»، نشریۀ رشد آموزش قرآن، شمارۀ 4، صص 45 ـ 47.
2. محرمی، رامین؛ اسداللهی، خدابخش؛ پورالخاص، شکرالله؛ فروغی راد، پیام (1395)، «بررسی تأثیر مضامین قرآنی در اشعار کودکانۀ جعفر ابراهیمی (شاهد)»، فصل‌نامۀ پژوهش‌های ادبی _ قرآن، شمارۀ 1، صص 131 تا 144.