بهره‌گیری نظامی از واژگان زبان کُردی در حوزه‌های مختلف دستوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران. (نویسندۀ مسئول)

2 مدرس زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

چکیده

نظامی از شاعران حوزۀ آذربایجان است که با توجه به اقامت وی در این منطقه و ترک‌زبان بودن این مناطق، شاید نمونه­هایی از زبان ترکی در شعرش به چشم بخورد؛ اما با توجه به کُردنژاد بودن مادر وی و اشاراتی که دیگر نویسندگان به این امر کرده‌اند، رگه‌هایی از زبان کُردی در شعر وی مشاهده می­شود. در اشعار وی، واژگانی مشاهده می­شود که مختص زبان کُردی است و به نظر می­رسد وی در کاربرد این واژگان، تحت تأثیر زبان مادری قرارگرفته است؛ به‌طوری‌که بهره­گیری وی از واژگان کُردی در حوزه­های گوناگون دستوری مشهود است. استفادۀ نظامی از اسم‌های کُردی و همچنین صفات و مصدرهای زبان کُردی، گویای تأثیر زبان مادری در اشعارش است و این اثرپذیری با مشاهدۀ پیشوندها و اصطلاحات زبان کُردی موجود در شعر نظامی، بیشتر نمود پیدا می­کند. در این میان، استفادۀ نظامی در حوزۀ دستوری اسم، بسامد بیشتری دارد و در مقابل بهره­گیری از پسوندها، نمود کمتری دارد. این پژوهش با روش تحلیلی-توصیفی فراهم آمده است که در آن، ضمن شناسایی واژگان گوناگون کُردی در اشعار نظامی، به شرح و تفسیر هر یک، با استفاده از فرهنگ لغت­های کُردی پرداخته شد و در پایان، این نتیجه به دست آمد که نظامی از زبان مادری تأثیر پذیرفته و واژگان کُردی را در اشعارش به‌خوبی به‌کاربرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Nezami’s Usage of Kurdish Language Words in Various Grammatical Areas

نویسندگان [English]

  • vahid alibaygi sarhali 1
  • omalbanin nikkhahenoori 2
1 Lecturer of Persian Language and Literature, Urmia University, Urmia, Iran. (Responsible author)
2 Lecturer of Persian Language and Literature, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran.
چکیده [English]

Nezami is a poet from Azerbaijan and due to his residence in this region and having Azari origins, one might notice instances of Azari language in his poems. Nevertheless, considering his mother’s having Kurdish origins and evidence provided by other writers in this regard, instances of Kurdish language phrases are seen in his poems. There are words that belong to Kurdish language in his poems and it seems his usage of these words are as a consequence of his mother language. Using Kurdish words in his poems are evident. He has used Kurdish nouns, adjectives and infinitives that show mother language influences in his poems and this impact is more noticeable through discerning Kurdish prefixes and expressions in Nezami’s poems. In the meantime, he has used nouns more frequently than suffixes. This study has been done via a descriptive-analytical approach that in addition to identifying various Kurdish words, intends to delineate and interpret them through Kurdish lexicons. The results show that Nezami has been influenced by his mother language and utilized Kurdish words in his poems competently.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Classic Poem
  • Kurdish language
  • Syntax
  • Nezami
  • Khamse
  1. کتاب‌شناسی

    1. احمد‌نژاد، کامل (1369)، تحلیل آثار نظامی گنجوی، تهران: انتشارات علمی.
    2. احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن، تهران مرکز.
    3. ثروتیان، بهروز (1366)، مقدمة خسرو و شیرین، نظامی گنجه­ای، تهران: انتشارات توس.
    4. جلیلیان، عباس (1385)، فرهنگ باشور (کردی- کردی- فارسی تهران: انتشارات پرسمان.
    5. زرین‌کوب، عبدالحسین (1372)، پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، تهران: انتشارات سخن.
    6. سلدن، رامان (1372)، راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: طرح نو.
    7. شرفکندی، عبدالرحمن متخلص به «هه ژار»(1376)، هه نبانه بورینه (فرهنگ کردی ـ فارسی.)، تهران: سروش.
    8. شفائی، احمد (1363)، مبانی علمی دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات نوین.
    9. عباسی، حبیب‌اله (1387)، سفرنامه باران (نقد و تحلیل اشعار دکتر شفیعی کدکنی)، تهران: روزگار.
    10. کریم­پور، کریم (1380)، خوه­رهه­لات، فرهنگ گویش کردی کلهری (کردی-فارسی)، کرمانشاه: صبح روشن.
    11. نظامی گنجوی، جمال‌الدین‌الیاس (1376)، اقبال‌نامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
    12. ..........................، ......................... (1376)، ﺧﺴﺮو و ﺷﻴﺮﻳﻦ، ﺗﺼﺤﻴﺢ وﺣﻴﺪ دﺳﺘﮕﺮدی، ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺳﻌﻴﺪ ﺣﻤﻴﺪﻳﺎن، ﺗﻬﺮان: ﻗﻄﺮه.
    13. ...........................، .......................... (1376)، ﻟﻴﻠﻲ و ﻣﺠﻨﻮن، ﺗﺼـﺤﻴﺢ وﺣﻴﺪ دﺳﺘﮕﺮدی، ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺳﻌﻴﺪ ﺣﻤﻴﺪﻳﺎن، ﺗﻬﺮان: ﻗﻄﺮه.
    14. ...........................، ......................... (1376)، ﻣﺨﺰن‌اﻻﺳﺮار، ﺗﺼﺤﻴﺢ وﺣﻴﺪ دﺳﺘﮕﺮدی، ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺳﻌﻴﺪ ﺣﻤﻴﺪﻳﺎن، ﺗﻬﺮان: ﻗﻄﺮه
    15. ...........................، .......................... (1376)، هفت‌پیکر، ﺗﺼﺤﻴﺢ وﺣﻴﺪ دﺳﺘﮕﺮدی، ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﺳﻌﻴﺪ ﺣﻤﻴﺪﻳﺎن، ﺗﻬﺮان: ﻗﻄﺮه
    16. .........................، .......................... (1376)، شرفنامه، تصحیح بهروز ثروتیان، تهران: امیرکبیر.
    17. نفیسی، سعید (1380)، مقدمۀ دیوان قصاید و غزلیّات نظامی، تهران: انتشارات فروغی.
    18. وقایع‌نگار کردستانی، علی‌اکبر (1388)، فرهنگ کردی-فارسی، به کوشش محمّد رئوف توکّلی، تهران: توکلی.
    19. یاکوبسن، رومن و دیگران (1369)، زبان‌شناسی و نقد ادبی، ترجمۀ مریم خوزان و حسین پاینده، تهران: نی.