مؤلفه‌های ادبیات عامیانه در حکایت‌های هفت‌پیکر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول).

چکیده

آثار برجسته و فاخر ادبی در حوزۀ ادبیات رسمی کشور‌ها قرار می‌گیرد. در برابر ادبیات رسمی، ادب عامه است که گنجینه‌ای از فرهنگ، آداب، رسوم، عقاید و آمال عامۀ مردم محسوب می‌شود. قصّه‌های عامیانه، ویژگی‌هایی دارند که از ادبیات رسمی، متمایز می‌شوند. هفت‌پیکر نظامی گنجوی یکی از داستان‌های منظوم ادبیات رسمی محسوب می‌شود؛ درحالی‌که داستان‌های میانی این منظومه ویژگی‌های ادب عامه را دارد. این پژوهش با مطالعه کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است. جامعۀ آماری پژوهش‌، حکایت‌های هفت­پیکر  است. نتایج بررسی نشان داد که در این حکایت‌ها، ویژگی‌های قصّه­های عامیانه همچون ایستایی شخصیت‌ها، کلی‌گرایی، پی‌رنگ ضعیف، زمان و مکان نامشخص، زاویۀ دید یکسان، برتری اصول اخلاقی و نقش پُررنگ سرنوشت دیده می‌شود. به‌این‌ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که حکایت‌های ذکرشده در هفت‌پیکر، جزئی از ادبیات عامیانۀ زمان نظامی یا پیش از آن بوده است و نظامی با قدرت تخیّل و هنرنمایی در توصیف، این حکایت‌ها را بازآفرینی کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Public Literature Components in Haft Peykar Tales

نویسندگان [English]

  • ziba esmaeili 1
  • Masoumeh Khojaste 2
1 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Tarbiat Dabir Shahid Rajaei University, Tehran, Iran.
2 Master of Persian Language and Literature, Tarbiat Dabir Shahid Rajaei University, Tehran, Iran (Corresponding Author).
چکیده [English]

Prominent and outstanding literary works are among official literature of all nations. In contrast to the official literature, stands the public literature which is considered as a treasury of culture, traditions, beliefs and ambitions of the general public. Public tales possess characteristics that are quite distinct from the official literature. Nezami’s Haft Peykar is as one of the poetic tales of the official literature; however, its middle stories are of public literature characteristics. This study has been done to investigate public literature components in Haft Peykar tales. It has been done as a library research through a descriptive-analytical approach and the statistical population is the tales of Haft Peykar. The results show that in these tales, there exists characteristics of public stories such as: characters’ stability, generalism, weak plot, indistinctive time and place, identical viewpoint, superiority of ethics and the bold role of destiny. Therefore, it can be concluded that tales in Haft Peykar belong to public literature in Nezami’s era or prior to that. Nezami has recreated these tales through his exceptional imagination and his mastery over description.     

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public Literature
  • Nezami
  • Haft Peykar
  • Tales

مراجع

  1. کتاب‌شناسی

    کتاب‌ها

    1. حمیدیان، سعید (1373)، آرمان‌شهر زیبایی، چاپ اول، تهران: قطره.
    2. ذوالفقاری، حسن (1397)، ادبیات داستانی عامه، چاپ اول، تهران: خاموش.
    3. شمیسا، سیروس (1387)، انواع ادبی، چاپ سوم، تهران: میترا.
    4. .........، .............. (1386)، نقد ادبی، چاپ دوم، تهران: میترا.
    5. فرزاد، عبدالحسین (1376)، درباره نقد ادبی، چاپ ششم، تهران: قطره.
    6. محجوب، محمدجعفر (1386)، ادبیات عامیانه ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، چاپ سوم، جلد اول و دوم، تهران: نشر چشمه.
    7. میر­صادقی، جمال (1394 الف)، ادبیات داستانی، چاپ هفتم، تهران: سخن.
    8. ...............، .......... (1394 ب)، عناصر داستان، چاپ نهم، تهران: سخن.
    9. نظامی، الیاس بن یوسف (1389)، هفت­پیکر، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ نهم، تهران: قطره.

     

    مقاله‌ها

    1. جعفری قریه­علی، حمید (1386)، «اسلوب داستان‌پردازی نظامی در هفت­پیکر»، مجلّه دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سال ششم، شمارۀ 20، صص 55-75.

    2- رسولی امیر حاجلو اینالو، ساره (1390)، «بررسی مقایسه­ای در هفت­پیکر و هزار ­و ­یک شب»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند.

    3- عباسی، سکینه (1393)، «نقد و بررسی اجزای قصّه­های بلند عامیانه فارسی (بر اساس ابومسلم نامه، اسکندرنامه، فیروز شاهنامه)»، رسالۀ دکتری، دانشگاه یزد.

    4- گل­پرور، یوسف؛ محمدی، محمد­حسین (1391)، «تحلیل عناصر داستانی در هفت‌گنبد نظامی»، فصل‌نامۀ علمی پژوهشی کاوش‌نامه، سال سیزدهم، شمارۀ 25، صص 197-232.

    1. محمدی، محمدحسین (1389)، «نگاهی به عناصر داستانی در هفت­پیکر نظامی»، فصل‌نامۀ پژوهشی تحقیقات زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد بوشهر، دورۀ جدید، شمارۀ سوم، صص 171-187.
    2. مشهدی، محمد­امیر؛ واثق عباسی، عبدالله؛ عباسی، محسن (1389)، «نقد سوررئالیستی هفت­پیکر»، فصل‌نامۀ زبان و ادب پارسی، شمارۀ 45، صص 159-184.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 خرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 12 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 10 مهر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار