بازتاب جغرافیای وطن در ادبیّات منظوم کلاسیک و معاصر فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نکا، دانشگاه آزاد اسلامی، نکا، ایران (نویسندۀ مسئول).

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

4/jshd.2021.269863.1061

چکیده

از آن‌جا که اشعار مربوط به جغرافیای وطنی و سرزمین، جزء پیکرۀ یک اجتماع و ملّت محسوب می‌شود، می‌توان گفت محتوای اشعار شاعران وطن‌دوست دربرگیرندۀ موضوعاتی است که به نوعی با مؤلّفه‌های جغرافیایی گره خورده است. شاعران در دوره­های گوناگون پیوسته از ابراز عشق به میهن، سروده‌های بسیاری خلق کرده‌اند که قابل توجّه و تأمّل است. در این پژوهش سعی شده با تأکید بر شعر چند تن از شاعران ادبیّات کلاسیک و معاصر، به­ویژه شاعرانی که به وطن ابراز عشق کرده­اند، به چگونگی بازتاب مؤلّفه‌های جغرافیایی در ادبیّات شاعرانۀ آن‌ها توجّه گردد. نتایج حاکی از آن است که ناصرخسرو، سعدی، حافظ به عنوان شاعران کلاسیک و منوچهر آتشی، اخوان ثالث، علی معلّم و شهریار به عنوان شاعران معاصر، در سروده‌های خود، به گونه‌های مختلف از جغرافیای ایران یاد کرده‌اند و علّت یادآوری از سرزمین و مؤلّفه‌های جغرافیایی در سروده‌های­شان را می‌توان همان عشق به وطن دانست. این مؤلّفه‌های جغرافیایی انعکاس یافته در سروده‌های شاعران مذکور عبارتند از: وطن، هویّت مکانی، اسامی جغرافیایی، فضای جغرافیایی و سرزمین. از میان این مؤلّفه‌ها، اسامی جغرافیایی مانند دریا­ی خزر، مازندران، خراسان، شیراز، جنوب و آذربایجان از بسامد بالایی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Reflection of Homeland Geography in Classical and Contemporary Poetic Literature

نویسندگان [English]

  • robabe abbasi sahebi 1
  • fatemeh emami 2
1 Assistant Professor in Persian Language and Literature, Neka Branch, Islamic Azad University, Neka, Iran. (Corresponding Author
2 Assistant Professor in Persian Language and Literature, Roudehen Branch, Islamic Azad University, Roudehen, Iran.
چکیده [English]

Since poems regarding one’s geography and motherland is considered as a constituent of a community or a nation, poem contents of patriotic poets concern topics in regard with geographical elements. During various eras, poets have always created numerous poetry expressing their love and passion towards their motherlands that are extremely noticeable. This study has intended how to consider reflection of geographical elements in several poets’ poetic literature with an emphasis on a number of classical and contemporary poets especially those who express love towards their homeland. The results show that Nasir Khusraw, Saadi, Hafez as classical poets and Manouchehr Atashi, Akhavan-Sales, Ali Moalem and Shahriar as contemporary poets have mentioned the geography of Iran in their poetry from diverse angles. The reason to this remembrance towards homeland and geographical elements resembles their true love for their motherland. The aforementioned geographical elements are such as: homeland, geographical identity, geographical location and motherland. Amongst these elements, geographical names such as: Caspian Sea, Mazandaran, Khorasan, Shiraz, South and Azerbaijan are more frequently used.         

کلیدواژه‌ها [English]

  • Classical Poets
  • Contemporary Poets
  • Homeland
  • Geography of Iran

کتابشناسی

1- آتشی، منوچهر، (1390)، مجموعه اشعار، تهران: زرّین.
2- اخوان ثالث، مهدی، (1387)، آخر شاهنامه، تهران: مروارید.
3- بهجت تبریزی، محمّدحسین، (1389)، دیوان، تهران: آگاه.
4- حافظ، شمس‌الدّین محمّد، (1386)، دیوان حافظ، تهران: نگاه.
5- دولفوس، اولیویه، (1374)، فضای جغرافیایی، ترجمۀ سیروس سهامی. تهران: محقّق.
6- دهخدا، علی اکبر، (1377)، لغت­نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
7- رفاهی، فیروز، (1380)، مبانی توپونیمی، تهران: سازمان نقشه برداری کشور.
8- سعدی، مصلح الدین ابن عبدالله، (1396)، قصاید، تهران: ققنوس.
9- شکوبی، حسین، (1382)، اندیشه‌های نو در فلسفۀ جغرافیا، جلد1، تهران: گیتاشناسی.
10- عمید زنجانی، عباسعلی، (1365)، وطن و سرزمین و آثار حقوقی آن. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
11- عمید، حسن، (1363)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر.
12- کاخی، مرتضی، (1370)، باغ بی برگی، تهران: زمستان.
13- کاویانی، مراد، (1389)، ناحیه‌گرایی در ایران از منظر جغرافیای سیاسی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
14- کبیری، زهرا، (1390)، «وطن و جلوه‌های آن در سبک خراسانی»، پایان نامۀ ارشد دانشگاه شهر کرد.
15- محرابی، علیرضا، (1385)، ژئوپلیتیک و تحوّل اندیشۀ حکومت در ایران، تهران: انتخاب.
16- معلّم دامغانی، علی، (1389)، شرحه شرحه ست صدا در باد، چاپ اوّل، تهران: سورۀ مهر.
17- مویر، ریچارد، (1379)، درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، تهران: سمت.
18- هاگت، پیتر، (1384)، جغرافیای ترکیبی نو، تهران: سمت.
19- یزدانی، محمود؛ کاویانی، یونس، (1387)، «هویّت فضایی و شهر از دیدگاه دانش جغرافیایی»،نشریۀ شهرنگار، شمارۀ 49، صص12-19.