جستاری تطبیقی بر داستان‌های «سیاوش» و «اتللو»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران(نویسندۀ مسئول)

3 دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران.

4/jshd.2020.251497.1050

چکیده

تفاوت نگاه انسان‌ها به جهان، ضرورت مطالعه در آثار ادبی را دو چندان می‌کند تا از این رهگذر شناخت انسان و پیوندهای ادبی- فرهنگی ملل میسّر شود. ادبیّات تطبیقی راهی علمی برای این شناخت و تأثیرگذاری است. فردوسی و شکسپیر ستارگان ادبیّات سرزمین خویش و جهان هستند که در خاستگاه اندیشۀ شرق و غرب آثار بی‌نظیری خلق کرده‌اند. اگرچه در بدو امر، داستان سیاوش، روایتی تراژیک همچون اتللو به‌نظر نمی‌رسد، لکن، بررسی اثر، انطباق آن با ویژگی‌های تراژدی را نشان می‌دهد که نوشتاری دیگر می‌طلبد. هدف مقالۀ حاضر که با روش تطبیقی-تحلیلی انجام یافته، بررسی درون‌مایۀ­ داستان سیاوش از شاهنامۀ فردوسی و اتللو نوشتۀ شکسپیر است که ضمن بررسی مضامین دو اثر و واکاوی داستان‌ها، وجوه مشترک و بعضاً متفاوت آن‌ها آشکار گردید. یافته‌های تحقیق مبیّن این مطلب است که دو شاعر اساس داستان‌های خود را بر توصیف ویژگی‌های اخلاقی بنا نهاده‌اند. در این دو اثر وجود شباهت‌ها بیش از تفاوت‌هاست و «حسادت» عامل مشترک وقوع حوادث بوده است. همچنین نتایج حاصله نشان­دهندۀ این نکتۀ مشترک در هر دو تراژدی است که جدال قهرمان و سرنوشت بیش از هر چیز عرصۀ تجلّی خصایصی انسانی، نظیر صداقت و عاطفه است. با این­حال تفاوتی مهم که در این قرائت دریافت گردیده حاکی از آن است که شخصیّت­های دو داستان انطباق دقیق با همزاد مشخّص خود در تراژدی دیگر ندارند؛ به‌گونه‌ای که شخصیّت سیاوش از برخی جهات منطبق با ویژگی­های اخلاقی دِزدمونا و گاهی یادآور ویژگی­های اتللوست. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study on Stories of “Siyavash” and “Othello”

نویسندگان [English]

  • khadijeh oladi 1
  • Reza Forsati Joybari 2
  • Hosein Mansoorian 3
1 PhD student in Persian Language and Literature, Qaemshahr Branch, Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran.
2 Assistant Professor at Persian Language and Literature faculty, Qaemshahr Branch, Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran
3 Associate Professor at Persian Language and Literature faculty, Qaemshahr Branch, Islamic Azad University, Qaemshahr, Iran.
چکیده [English]

Our different perspectives towards the world increases the necessity to investigating literary works in order to know humanity and recognize cultural–literary bonds among all nations. One of the ways to affect these issues is through comparative literature. Ferdowsi and Shakespeare are considered as literature heroes among their own nations as well as other nations in the world. They have created unique masterpieces to the West and East’s views. Although Siyavash’s story does not seem a tragedy like Othello in the beginning, investigating it shows tragedy characteristics that need to be studied upon. The present study aims to investigate the theme Siyavash from Shahnameh-e-Ferdowsi and Shakespeare’s Othello via an analytical-comparative approach. In addition to analyzing the stories and the themes, their similarities and differences were revealed. The results show that both of these poets have established a foundation of their stories based on moral values. Similarities between the two are more than the differences and the common factor causing the events was “envy”. Moreover, the results reveal that the hero’s battle reflects humane characteristics such as honesty and affection more than anything else. Nevertheless, the main difference is that the characters do not precisely resemble their double ganger in other tragedies; in a sense Siyavash is similar to Desdemona’s in terms of moral state and occasionally resembles Othello’s characters.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tragedy
  • Siyavash
  • Othello
  • Character
  • Morality
  • envy
 
1- استارمی، ابراهیم، (1394)، «ساختار تراژیک در تراژدی و دیدگاه فریدریش شیلر دربارۀ آن با استناد به ژاندارک»، پژوهش ادبیّات معاصر جهان، شمارۀ2، صص199- 215.
2- اسلامی ندوشن، محمدعلی، (1387)، آواها و ایماها، چاپ اوّل، تهران: قطره.
3- اکبری، منوچهر؛ ذبیح نیاعمران، آسیه، (1390)، «تراژدی فرزندکشی در ایران و پدرکشی در یونان، تضاد، افسانه یا واقعیت ( با نگاهی گذرا به این مقوله در جهان، ادب پارسی، شمارۀ 53، صص15-30.
4- امین، احمد؛ مددی، غلامحسین، (1386)، «تحلیل روان شناختی شخصیت کاووس، گرسیوز و سیاوش در شاهنامه»، متن پژوهی ادبی، شمارۀ 34، صص7-33.
5- امینی، علی­اکبر؛ گودرزی، عقیل، (1390)، «دیالکتیک و عناصر بنیادین اندیشه‌های سیاسی فردوسی»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی علوم سیاسی و روابط بین الملل، شمارۀ 14، صص9-28.
6- جمشیدی، زهرا، (1397)، «تأملی بر خویشکاری‌های زن در ایران باستان، با نگاهی به شاهنامه فردوسی»، دوفصلنامۀ علمی- تخصصی شفای دل، شمارۀ 2 ، سال اوّل، صص1-16.
7- داد، سیما، (1387)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ یازدهم، تهران: مروارید.
8- رادفر، ابوالقاسم؛ احمدکیا، (1389)، «زیباشناسی شر، بررسی تطبیقی جایگاه شر در نگاه فردوسی و شکسپیر با توجه به داستان "ضحاک ماردوش" و نمایشنامه "مکبث"»، کهن­نامۀ ادب پارسی، شمارۀ 2، سال اوّل، صص29-52 .
9- رسمی، عاتکه؛ رسمی، سکینه، (1396)، «بررسی تطبیقی نمایشنامه "رومئو و ژولیت" و داستان رمانتیک "عاشیق غریب و شاه صنم"»، فصلنامۀ ادبیات نمایشی و هنرهای تجسّمی، شماره4، سال دوّم، صص15-32.
10- رومی یی، ژاکلین دو، (1386)، تراژدی یونان، ترجمۀ خسرو سمیعی، چاپ اوّل، تهران: قطره.
11- زارعی، فخری؛ موسوی، سیدکاظم؛ مددی، غلامحسین، (1394)، «شخصیت پردازی با رویکرد روانشناختی در داستان سیاوش»، کاوش نامه، شماره30، سال شانزدهم، صص67-102.
12- زرّین کوب، عبدالحسین، (1387)، ارسطو و فن شعر، چاپ ششم، تهران: امیرکبیر.
13- شرکت مقدّم، صدیقه، (1388)، «تطبیقی مکتب‌های ادبیّات»، مطالعات ادبیّات تطبیقی، شمارۀ 12، صص51-71.
14- شکسپیر، ویلیام، (1394)، اتللو، ترجمۀ عبدالحسین نوشین، چاپ نهم، تهران: قطره.
15- فردوسی، ابوالقاسم، (1369)، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطالق، جلد دوّم، کالیفرنیا: مزدا.
16- قادری، نصرالله، (1370)، «شخصیت در نمایشنامه»، ماهنامۀ سورۀ اندیشه، شمارۀ 28، صص48-56 .
17- لیچ، کلیفورد، (1390)، تراژدی، ترجمۀ مسعود جعفری، چاپ اوّل، تهران: مرکز.
18- میرصادقی، جمال، (1385)، عناصر داستان، چاپ پنجم، تهران: سخن.