%0 Journal Article %T زمان فلسفی در شعر حافظ %J مطالعات زبان فارسی %I دکتر فتانه قملاقی %Z 2645-3894 %A ابراهیم زاد, حسن %A قلیزاده, حسین %D 2020 %\ 12/21/2020 %V 3 %N 6 %P 1-26 %! زمان فلسفی در شعر حافظ %K فلسفه %K زمان طبیعی %K زمان انسانی %K وقت عرفانی %K شعرحافظ %R 4/jshd.2020.244864.1046 %X با تأمّل در آثار حکما و اندیشمندان و فلاسفۀ شرق و غرب، می‌توان‌ فهمید که درک آن‌ها از «زمان» عمدتاً دو گونه بوده است: نخست زمان طبیعی و بیرونی، معدود و تاریخی، مستمر و برگشت‌ناپذیر که مستقل از وجود و تجربۀ انسان قابل فهم است؛ دیگر زمان انسانی و درونی، اساطیری و مقدّس، پایا و برگشت‌پذیر که انسان در درون خود آن را تجربه می‌کند. در این پژوهش، نگارندگان ضمن بیان مختصری از آراء حکما و صاحب‌نظران فلسفۀ غرب دربارۀ هر دو مفهوم زمان، اشعار حافظ را نیز بررسی کرده، در پایان به این نتیجه رسیده‌اند که حافظ هر دو معنای زمان را در دیوان خود با ذوق شعری و عرفانی و دقّت فلسفی مورد توجّه قرار داده و در لابه‌لای اشعار خود از آن بهره برده است. از آن‌جایی که زمان (وقت) در عرفان جایگاه ویژه‌ای دارد و بی تردید حافظ دستی در عرفان نظری و عملی داشته است، بر این اساس به زمان استفاده شده در اشعار حافظ از دیدگاه عرفا نیز اشاره شده است. %U https://www.jmzf.ir/article_121849_687b341618218e5b153221ae823411c7.pdf